Grondstof- en productdata als strategisch bedrijfskapitaal

Circonnect lanceert de Leidraad Grondstof & Productpaspoort

Voor ondernemers in sectoren als machinebouw en klimaatinstallaties verandert het speelveld snel. Ze zoeken naar manieren om kwetsbaarheden in hun waardeketens te verkleinen én om meer datagedreven keuzes te maken die het concurrentievermogen vergroten van zowel individuele bedrijven en van ketens als geheel. Tegelijk krijgen ze te maken met (aankomende) wet- en regelgeving die verplichten om gedetailleerde essentiële grondstof – en productdata te verzamelen en beschikbaar te stellen Zo staat de maakindustrie aan de vooravond van een datagedreven omslag naar een circulaire economie.

De Leidraad Grondstof & Productpaspoort maakt inzichtelijk welke datapunten relevant zijn, hoe ze zich verhouden tot wet- en regelgeving en hoe bedrijven deze informatie kunnen benutten om zowel aan verplichtingen te voldoen als strategisch voordeel te behalen.

Data als middel, niet als doel

Grondstof- en productdata zijn de sleutels tot toekomstbestendig ondernemen in de maakindustrie. Want met inzicht in wat er in je producten zit, waar ze zijn en hoe ze onderhouden worden kun je beter sturen op leveringszekerheid van grondstoffen, kostenbesparingen, duurzaamheid en strategische innovatie.

De leidraad maakt duidelijk dat data geen losstaande exercitie is, maar een middel om producten én bedrijven toekomstbestendig te maken. Wie weet welke data er worden gevraagd, kan die informatie gebruiken om betere beslissingen te nemen: over ontwerp, materiaalgebruik, onderhoud, hergebruik en recycling.

Hier maakt de nieuwe Leidraad Grondstof & Productpaspoort een verdieping op de Leidraad Circulair Productpaspoort 2.0. Deze eerdere versie gaf wel een overzicht van relevante data, maar liet onduidelijk waar die precies vandaan kwamen en waarom ze nodig waren. “Uiteindelijk gaat het om het verzamelen van grondstof- en productdata,” legt Tim de Ruiter van Partners for Innovation uit, “Welke data heb ik nodig vanuit de Nederlandse en Europese wetgeving? En hoe kan ik die data inzetten om uiteindelijk mijn product meer circulair te maken?”

Door data slim in te zetten, ontstaat inzicht in waar de grootste kansen liggen om producten duurzamer, kostenefficiënter en waardevaster te maken. Zo wordt voldoen aan regelgeving automatisch een stap richting betere bedrijfsvoering.

Het verbeterperspectief

Voor de ontwikkeling van de leidraad is een brede inventarisatie gedaan bij stakeholders in de machinebouw (kapitaalgoederen voor de voedingsmiddelenindustrie) en bij producenten van klimaatinstallaties. Hieruit kwamen drie hoofdzaken naar voren waar ondernemers behoefte aan hebben:

Inzicht in wet- en regelgeving: welke verplichtingen gelden of komen eraan, en welke ontwerprichtlijnen volgen daaruit?
Concrete datapunten: welke circulaire gegevens moeten worden verzameld (bijvoorbeeld CO₂-uitstoot in de productiefase, aandeel gerecycled materiaal, herkomst van grondstoffen)?
Verbeterperspectief: hoe kan verzamelde data gebruikt worden om de circulaire prestaties van producten daadwerkelijk te vergroten? Door deze informatie slim te gebruiken kunnen bedrijven bedrijfsvoering en productontwikkeling toekomstbestendig maken.

Onze gesprekken tijdens de Maakindustrie Meetup op 25 juni 2025 bevestigden deze behoeften. Op basis van de input uit de sector is de leidraad verdiept en praktischer gemaakt. Dat maakt de leidraad niet alleen een instrument om regeldruk te verlichten, maar ook een middel om grip te krijgen op kansen die voortkomen uit circulariteit.

Samenwerken in de keten

Goede grondstof- en productdata bieden kansen om de concurrentiepositie te versterken, leveringsrisico’s te mitigeren. innovatie te versnellen en bedrijfsprocessen toekomstbestendig in te richten. Een belangrijk aandachtspunt is dat een deel van de data niet binnen de eigen organisatie beschikbaar zijn, maar bij leveranciers vandaan moeten komen. De leidraad benoemt expliciet dat ketensamenwerking onmisbaar is om productdata volledig en betrouwbaar te krijgen.

Tim de Ruiter: “De Leidraad Grondstof & Productpaspoort maakt inzichtelijk wat een producent zou moeten weten over zijn product en productieproces. Daarnaast maakt hij inzichtelijk wat iedereen in de keten zou moeten weten op het gebied van wet- en regelgeving, en introduceert een framework om dat door te geven.

Voor ondernemers betekent dit dat compliance niet ophoudt bij de eigen fabriekspoort. Het vraagt om nieuwe afspraken en samenwerking in de hele keten. Dat kan uitdagend zijn, maar levert uiteindelijk ook nieuwe kansen op: betere relaties met leveranciers, toegang tot betrouwbaardere gegevens en ruimte voor innovatie.

De compliance vooruit

“Het verder ontwikkelen en actualiseren van de Leidraad Grondstof & Productpaspoort heeft als doel om producenten, ontwerpers en inkopers praktisch te ondersteunen om concreet en vanuit grondstof- en productdata aan de slag te gaan met circulaire ambities. Op een manier die direct aansluit bij de vereisten vanuit de komende wet- & regelgeving,” legt Iris Grobben (Programma Manager Circonnect) uit.

De datapunten worden in de nieuwe versie daarom direct gekoppeld aan de achterliggende regelgeving en de praktische toepassing daarvan. Daarmee ontstaat een logisch verband: je ziet welke wet je verplicht tot welke informatie, en hoe die data vervolgens benut kan worden om jouw product of proces verder te verbeteren.

Nieuwe en aankomende Europese regels zoals de ESPR (Ecodesign for Sustainable Products Regulation), de Critical Raw Materials Act en de Batterijverordening verplichten bedrijven namelijk om gedetailleerde essentiële grondstof – en productdata te verzamelen en beschikbaar te stellen via een Digitaal Productpaspoort (DPP). Dit geldt ook voor fabrikanten, toeleveranciers en installateurs in de sectoren klimaatinstallaties en machinebouw.

In plaats van achteraf te reageren op nieuwe regels, biedt de leidraad hen de mogelijkheid om proactief keuzes te maken. Dat bespaart niet alleen stress en kosten, maar verkleint ook de kans op fouten of gemiste deadlines.

Belangrijk daarbij is dat de Leidraad Grondstof & Productpaspoort niet gelijk staat aan het Digitale Productpaspoort dat vanaf 2026 voor verschillende productgroepen gefaseerd verplicht gesteld wordt in de EU. Het biedt handvatten om dit proces op een gestructureerde manier op te starten, met een focus op de datapunten op grondstof- en productniveau. Uitkomst is niet alleen het verzamelen van relevante productdata, maar juist ook het in kaart brengen van ‘blind spots’.

Toekomstgericht ondernemen

De leidraad helpt ondernemers om voorbij compliance te kijken en data te gebruiken als motor voor innovatie. Aan de hand van kaders zoals de R-ladder en strategieën als narrow, slow, close en substitute laat de leidraad zien hoe productdata vertaald kunnen worden naar concrete verbeterstappen.

Door circulaire principes in te zetten als middel, kunnen bedrijven niet alleen aan regels voldoen, maar ook hun producten toekomstbestendig ontwerpen, hun keten versterken en hun concurrentiepositie verbeteren.

De leidraad vormt de basis, maar er komt meer. De komende tijd lanceert Circonnect een aantal concrete tools en workshops: een ontwerptool die keuzes koppelt aan circulaire prestaties, checklists en formats om data systematisch te verzamelen, en praktijkvoorbeelden die ondernemers helpen bij samenwerking in de keten. Te beginnen bij de productgroepen Machinebouw en Klimaatinstallaties.

Iris Grobben: “Omdat het veld van het Grondstof & Productpaspoort nog nieuw is, zijn praktijkvoorbeelden van groot belang. Daarom maken we de nieuwe leidraad als eerste beschikbaar voor machinebouw en klimaatinstallaties; twee productgroepen waarbinnen bedrijven op korte termijn al te maken krijgen met nieuwe eisen met betrekking tot de Digitale Productpaspoorten.”

Voor ondernemers is de boodschap helder: circulair is geen doel, maar een middel. Wie vandaag met de leidraad aan de slag gaat, bouwt aan een bedrijf dat klaar is voor de toekomst.