Artikel
Maakindustrie,
Ontwerpers: zelfstandigen, onderdeel van bedrijven, studenten, onderzoekspartners, professionals uit de meubelindustrie,
Repurpose (Driven) Design staat op R7 van de R-ladder, de 10 strategieën om tot een circulair ontwerp te komen. Met behulp van twee tools wordt het ontwerpproces van Repurpose Design vervolgens praktisch gemaakt. Een nieuwe businesscase is in dit proces ook belangrijk en inmiddels zijn hier een aantal zeer tot de verbeelding sprekende voorbeelden van ontstaan.
Repurpose (Driven) Design staat op R7 van de R-ladder, de 10 strategieën om tot een circulair ontwerp te komen. In het onderzoek van de Hogeschool van Amsterdam naar deze ontwerpstrategie komen onderzoekers Jeroen van Vorsselen en Marco van Hees tot drie aparte onderdelen van ‘Repurpose’: drie manieren om anders naar het ontwerpproces te kijken. Met behulp van twee tools wordt het ontwerpproces van Repurpose Design vervolgens praktisch gemaakt. Een nieuwe businesscase is in dit proces ook belangrijk en inmiddels zijn hier een aantal zeer tot de verbeelding sprekende voorbeelden van ontstaan.
Repurpose Design definieert zich als: ‘Een afgedankt product of onderdelen daarvan gebruiken in een nieuw product met een andere functie en/of in een andere context.’
Onderzoek
Uit het onderzoek blijkt dat er drie soorten van Repurpose Design bestaan:
Voorop in de algehele strategie van Repurpose Design staat ‘materiaal’, daarna komen ‘behoefte’ en daaruit volgt ‘ontwerp’. Heel anders dus dan reguliere ontwerp strategieën, die uitgaan van behoefte > ontwerp > materiaal.
Het onderzoek is gebaseerd op meer dan 100 bestaande producten, 11 expert-interviews (taxonomie), 14 interviews met (design) professionals, 20 in-depth case studies en tien afstudeerprojecten. De uitkomsten zijn de ‘Taxonomie van Repurpose’ Conference paper en publicatie. Zoals van Vosselen en van Hees toelichten: ‘Het belang van het onderzoek is meer kennis te vergaren over de herbestemming van afgedankte producten, componenten en materialen. Het herbestemmen tot hoogwaardige nieuwe producten, ook wel repurpose of upcycling genoemd, voorkomt dat we nieuwe en soms schaarse grondstoffen moeten aanspreken. Hierbij gaat het om hergebruik van díe reststromen die niet geschikt zijn voor een strategie op een hoger niveau van circulariteit, maar die te veel waarde hebben om te worden gerecycled of verbrand. Deze circulariteitsstrategie is nog onderbelicht in bestaande onderzoeken, terwijl er in de praktijk diverse voorbeelden te vinden zijn.’
Voorbeeld van ‘reprocess’ als onderdeel van Repurpose Design. Hier is duidelijk het verschil met recycling te zien: dan moet het product eerst helemaal vermalen worden. Bij repurpose worden de doppen niet omgesmolten, ze zijn nog zichtbaar.
Tools
Ontwerpers en bedrijven moeten natuurlijk wel praktisch aan de slag gaan, daarom ontwikkelden de onderzoekers twee tools. Dit deden zij samen met studenten en professionals en de partners VerdraaidGoed en Tolhuijs Design. De doelen waren:
Zoals onderzoeker van Hees toelicht: ‘Het introduceren van de tool in bedrijven is een mooi startpunt om over de circulaire strategie te praten. Bovendien merk je bij het invullen ervan waar iedereen staat. Dan kun je gaan kijken: hoe kan ik hier de neuzen dezelfde kant op krijgen?’ Belangrijk is ook dat het een ander startpunt van het ontwerpproces omhelst: je begint met het materiaal en kijkt: hoe zou ik hiermee een behoefte kunnen vervullen? Daarna maak je pas een ontwerp.
Overzicht tools, het totaal bestaat uit vijf bladen.
In de tool zit ook een motivatieopdracht. Uit de vele opties kiezen het bedrijf of de ontwerper hier waarom ze met een repurpose design strategie willen ontwerpen, bijvoorbeeld uit ’kostenbesparing’ of ‘ideële overtuiging’. Afgaande van wat hier wordt ingevuld, levert het een ander proces op en worden andere beslissingen genomen. Met het ‘oriëntatiewiel’ zoom je juist scherp in op het materiaal en de reststromen. Hier wegen zes factoren mee: de huidige staat, beschikbaarheid, locatie, stakeholders, wet- en regelgeving en kosten. Maar ook functionele kenmerken, en ‘herkomst en historie’ doen mee als ook emotionele en zintuiglijke: is het materiaal herkenbaar, verbindend of heeft het nog andere waarden? Uiteindelijk kan je dan besluiten of Repurpose geschikt is voor dit materiaal, ja of nee.
Voorbeeld: steenschotten (reststroom van de industrie) – hardhoutplaten die nog erg lang meekunnen als buitenterras.
Tinkering: “Thinking with your hands can be a necessary stage on the road to learning and creative breakthroughs.”
Geïntegreerd in de tool zit de zogenaamde ‘Tinkertool’: deze is echt om aan de slag te gaan met het materiaal. Dus daarbij worden bedrijven of ontwerpers aangezet na te denken over de bewerking:
De tool kan ook als verzamelpunt dienen om gegevens te verzamelen en door te geven.
Business Modellen
Repurpose Design is een mooie strategie om waarde te behouden en toe te voegen. Dit in tegenstelling tot een recycling systeem waarbij nog steeds veel wordt verbrand. Daarom is het ontwerpen met materialen voor een nieuwe functie eveneens een inspirerende omgeving voor het ontwikkelen van businessmodellen. Zo zegt van Vosselen: ‘Je let niet alleen op financiële waarde maar ook op de sociale waarde’.
Natuurlijk kijk je hoe je een sluitende case kunt maken: waar kun je de kosten besparen? Maar er zijn meerdere waardeproposities te formuleren, zoals: storytelling, identiteit, esthetisch, kwaliteit, ‘doing good’, efficiency en ‘proof-of-concept’.
Met deze proposities geef je een product waarde op een andere manier. Een voorbeeld hiervan zijn de tassen van Freitag, van oud vrachtwagendoek. Behalve dat er geen nieuw materiaal hoeft te worden ingekocht, is het product ook herkenbaar voor alle bovengenoemde waarden. Iemand maakt een bewuste keuze voor deze tas en loopt rond met een verhaal.
Met een Repurpose design creëer je bovendien nog andere waarden:
En je kunt waarde ‘brengen’ aan:
Voorbeelden
Hieronder nog enkele voorbeelden die voorbij kwamen in het Repurpose Design Expertcafe van Circonnect.
Dit artikel is een verslag van het Expert Café van dinsdag 21 november 2023 rondom Repurpose Design als circulaire strategie.
Bekijk het webinar Je gaat naar een Nederlandse versieDe Hogeschool van Amsterdam (HvA) is een kennisinstelling met een breed aanbod aan hoger beroepsonderwijs. Door de koppeling van onderwijs en praktijkgericht onderzoek draagt de HvA bij aan de vernieuwing van de beroepspraktijk. Circular design bij de HvA omvat onderzoek en onderwijs bij verschillende HvA-faculteiten.
Bekijk profiel